Cách đặt câu hỏi cũng là một kĩ năng quan trọng cần phải học (Questioning Skill)
Tại sao đặt câu hỏi mà cũng phải học?
Trong bài viết về Việc học, ở phương pháp L.R.S.A.P.T, tôi có đề cập tới việc trong quá trình học bạn cần thực hiện bước A - Ask questions - Đặt câu hỏi. Tuyệt vời nhất là bạn luôn đủ tự tin và có phương pháp để đặt được câu hỏi đúng. Vì khi đó, bạn sẽ có khả năng tận dụng được trí tuệ của người nghe để khai mở ra chính những điều mà mình thấy cần thiết, phục vụ cho điều mình đang hỏi - đang tìm câu trả lời.
Đặt câu hỏi là một kỹ năng quan trọng trong giao tiếp, giáo dục và tư duy phản biện bạn ạ. Có nhiều phương pháp đặt câu hỏi, mỗi phương pháp phục vụ mục đích khác nhau và kích thích tư duy ở các cấp độ khác nhau. Dưới đây là một số phương pháp đặt câu hỏi phổ biến:
1. 𝐂𝐚̂𝐮 𝐡𝐨̉𝐢 đ𝐨́𝐧𝐠 (𝐂𝐥𝐨𝐬𝐞𝐝 𝐐𝐮𝐞𝐬𝐭𝐢𝐨𝐧𝐬)
Câu hỏi này thường yêu cầu một câu trả lời cụ thể, thường là "có" hoặc "không", hoặc một thông tin đơn lẻ. Chúng thích hợp cho việc thu thập thông tin cụ thể và xác nhận hiểu biết.
Kiểu hỏi này sẽ chỉ phù hợp trong các trường hợp bạn là người đang cần xác nhận thông tin và bạn khá chắc chắn về các thông tin đó mà không cần phải tìm hiểu thêm nhiều thông tin gì xoay quanh vấn đề được hỏi nữa.
Ví dụ:
Hỏi: Muỗi đốt có gây sưng và ngứa không?
Đáp: Có.
2. 𝐂𝐚̂𝐮 𝐡𝐨̉𝐢 𝐦𝐨̛̉ (𝐎𝐩𝐞𝐧 𝐐𝐮𝐞𝐬𝐭𝐢𝐨𝐧𝐬)
Các câu hỏi này khuyến khích người trả lời thảo luận rộng hơn và cung cấp thông tin, suy nghĩ, cảm xúc hoặc ý kiến chi tiết. Câu hỏi mở thường bắt đầu bằng "ai", "cái gì", "khi nào", "ở đâu", "tại sao", và "như thế nào".
Kiểu hỏi này phù hợp trong các cuộc thảo luận, đàm đạo, chia sẻ quan điểm. Không nên hiểu nhầm câu hỏi mở là câu hỏi “khơi ra nhưng không có điểm dừng nhé!” Hỏi mở để có thể đưa tới quyết định cuối cùng và sự đồng thuận sau khi chắc chắn tất cả cùng nắm hết vấn đề, thay vì hỏi bỏ ngỏ và dẫn dắt người nghe tới một nơi “xa tít mù khơi” nha.
Ví dụ:
Hỏi: Vì sao muỗi đốt lại gây sưng và ngứa thưa bác sĩ?
Đáp: Khi bị muỗi đốt, bạn sẽ cảm thấy khó chịu suốt đêm vì ngứa. Triệu chứng ngứa và sưng khi bị muỗi đốt là một phản ứng của cơ thể với kháng nguyên trong nước bọt của muỗi. Vì khi muỗi đốt chúng bơm một chút nước bọt để “gây tê”, nên chúng ta không nhận ra đang bị muỗi đốt. Chất này còn có tác dụng chống đông máu nên muỗi có thể tự do hút máu đến no.
3. 𝐂𝐚̂𝐮 𝐡𝐨̉𝐢 𝐬𝐮𝐲 𝐥𝐮𝐚̣̂𝐧 (𝐏𝐫𝐨𝐛𝐢𝐧𝐠 𝐐𝐮𝐞𝐬𝐭𝐢𝐨𝐧𝐬)
Những câu hỏi này được sử dụng để khai thác sâu hơn vào một chủ đề, khuyến khích suy nghĩ sâu sắc và phân tích. Chúng giúp làm rõ thông tin và hiểu rõ nguyên nhân hoặc lý do đằng sau một vấn đề.
Kiểu hỏi này tôi rất hay sử dụng khi làm việc với đồng nghiệp của mình nhằm giúp mọi người có cái nhìn đầy đủ và nhiều chiều hơn về một vấn đề. Thay vì chỉ đưa ra một ý kiến rồi tất cả đều đồng thuận, thì chúng ta nên bình đẳng đưa ra ý kiến, rồi dùng các câu hỏi suy luận để tổng - phân - hợp ra được hướng giải tốt nhất cho vấn đề đang cần giải quyết. Lúc đó cả người hỏi và người nghe đều sẽ có đóng góp và mức độ đồng thuận cho giải pháp sẽ cao hơn nhiều.
Ví dụ:
Hỏi: Bạn dựa vào đâu để cho rằng muỗi đốt sẽ gây sưng và ngứa, đặc biệt là vào buổi tối?
Đáp: Khi bị muỗi đốt, chất kháng thể IgG và IgE của cơ thể được huy động đến và gây phản ứng miễn dịch với kháng nguyên là nước bọt của muỗi làm da bị sưng và ngứa. Sở dĩ muỗi đốt ban đêm lại ngứa và sưng hơn muỗi đốt ban ngày vì ban đêm nồng độ các hormon steroid, cortisol trong cơ thể khá thấp, làm giảm khả năng miễn dịch tự nhiên của cơ thể.
4. 𝐂𝐚̂𝐮 𝐡𝐨̉𝐢 𝐠𝐢𝐚̉ đ𝐢̣𝐧𝐡 (𝐇𝐲𝐩𝐨𝐭𝐡𝐞𝐭𝐢𝐜𝐚𝐥 𝐐𝐮𝐞𝐬𝐭𝐢𝐨𝐧𝐬)
Những câu hỏi này dựa trên giả định và thường liên quan đến việc tưởng tượng hoặc suy đoán về tình huống "nếu". Chúng thích hợp để khám phá cách tiếp cận và phản ứng của một người trong tình huống giả định.
Kiểu hỏi này thường hay được nhiều người áp dụng trong phỏng vấn. Thường kiểu hỏi này không có câu trả lời đúng (duy nhất) hay sai (duy nhất), vì đây là kiểu hỏi giả định, tức tình huống không có thật trên đời hoặc không có thật tại thời điểm đó. Người nghe mong muốn thấy được tính logic, khả năng suy luận và xử lí vấn đề của người trả lời hơn là tính chính xác của câu trả lời.
Ví dụ:
Hỏi: Bạn sẽ làm gì nếu bạn bị muỗi đốt?
Đáp: Để giảm ngứa và sưng khi bị muỗi đốt, tớ sẽ dùng dầu nóng bôi lên các nốt muỗi đốt. Tớ sẽ tránh gãi nhiều vì gãi có thể gây trầy xước da, dẫn đến thâm tím và nhiễm khuẩn da.
5. 𝐂𝐚̂𝐮 𝐡𝐨̉𝐢 𝐝𝐚̂̃𝐧 𝐝𝐚̆́𝐭 (𝐋𝐞𝐚𝐝𝐢𝐧𝐠 𝐐𝐮𝐞𝐬𝐭𝐢𝐨𝐧𝐬)
Câu hỏi này thường gợi ý hoặc chứa đựng câu trả lời trong chính nó. Mặc dù có thể hữu ích trong một số tình huống thuyết phục hoặc bán hàng, chúng cần được sử dụng một cách cẩn thận để không làm méo mó thông tin hoặc ý kiến.
Kiểu hỏi này thường hay được đi kèm với kiểu hỏi số 3 - Câu hỏi suy luận. Người có thể sử dụng kiểu hỏi này cũng là người khá giỏi chuyên môn/ khả năng dẫn dắt, tư duy logic khá tốt, nếu không, cuộc đối thoại sẽ bị sa lầy và đi vào ngõ cụt, vì bị dẫn đi xa quá, gây khó chịu cho người nghe.
Ví dụ:
Hỏi: Sau rất nhiều lần bị muỗi đốt sưng tấy lên mà bạn vẫn không muốn mua lọ xịt chống muỗi sao?
Đáp: Uhm, tôi cũng thấy là mình bị muỗi đốt nhiều thật, đặc biệt những lúc đi ra ngoài, chỗ nào mà có nhiều cây, hồ nước, khuất tối…là hay bị muỗi đốt. Chắc tôi phải mua lọ xịt chống muỗi thật.
Hãy chọn một kiểu hỏi mà phù hợp với mình, nên là đi theo tình huống bạn nhé. Có thể bạn không nhớ cũng không thành thục được ngay các kiểu hỏi phù hợp đâu, nhưng hãy cứ luyện tập việc hỏi, dần dần bạn sẽ quen và việc hỏi đúng sẽ dễ dàng hơn với bạn nhiều.
Và nhớ là, đôi khi bạn hỏi đúng nhưng người nghe không chắc trả lời đúng, thì hãy nghĩ có thể câu hỏi của mình chưa đúng với đối tượng này, chỉ đúng với đối tượng khác thôi; đó lại là một kĩ năng khác nữa: linh hoạt giao tiếp theo từng đối tượng nhé!
-G-
“Hỏi một câu chỉ dốt chốc lát. Nhưng không hỏi sẽ dốt cả đời.”
#writing #sharing #selfimprovement #questions #questioningskills #learnmore